Gıda firmaları, daha sağlıklı seçimler yapmaya çalışan müşterilere hitap etmek için genellikle ürün etiketlerinde ve pazarlamalarında ‘’az yağlı’’, ‘’glutensiz’’, ‘’vegan’’, ‘’düşük karbonhidrat’’ gibi ifadeler kullanmaktadır.
Ne yazık ki, bir gıda ürününün etiketinde bu gibi kelimelerin bulunması sağlığınız için iyi olduğu anlamına gelmez. Pek de sağlıklı olmayabilecek bazı gıdalara birlikte göz atalım.
1. Granola ve Granola Barlar
İnsanlar onlarca yıldır granola ve granola barları “sağlıklı” gıdalar olarak savunmaktadır. Bazı granolalar ve granola barlar oldukça besleyici olsa da, birçoğu ilave şekerle doludur ve çok yüksek kalorilidir.
Mağazadan hazır granola almak yerine evde kendi granolanızı ve granola barlarınızı yapmayı deneyin. Çiğ fındık, badem, kabak çekirdeği, ceviz ve yulaf gibi besleyici malzemeler kullanabilir, yaş veya kuru meyveler, bal ve pekmez ile tatlılık katabilirsiniz.
2. Aromalı Yoğurtlar, Probiyotik İçecekler, Kefirler ve Sütler
Yoğurtlar, probiyotik içecekler, kefirler ve sütler sağlıklı birer seçim olabilir, ancak mümkün olduğunca sade olanlarını tercih etmek en iyisidir.
Aromalı ve “meyveli” seçenekleri küçük bir porsiyonda şaşırtıcı miktarda şeker içerebilir.
Aromalı seçenekleri tercih etmek yerine, sade seçenekleri taze meyve, bal veya pekmez ile tatlandırılabilir.
3. Protein İçecekleri ve Barları
Dengeli beslenen birçok sağlıklı insanın takviye yoluyla ekstra protein almasına gerek yoktur. Bununla birlikte; sporcular, tüp mide, gastrik bypass gibi mide ameliyatlı, mide balonu takılmış bireyler, vejetaryen ve veganlar, diyetlerinde protein içeriği arttırılmış besinlerden yararlanabilirler.
Balık, yumurta ve fasulye gibi doğal olarak yüksek protein içeren bazı gıdalar şüphesiz sağlıklı seçimlerdir. Ancak, protein barları ve medikal amaçlı olmayan protein karışımları gibi ürünler sanıldığı kadar sağlıklı olmayabilir.
Ekstra proteine ihtiyacınız varsa, bunu protein açısından daha zengin yiyecekler yiyerek elde edebilirsiniz. Bu nedenle, birçok insan için barlar ve içecekler gibi ek protein ürünleri tüketmek sağlıklı kalmak için gerekli olmayabilir.
Ayrıca, bu ürünlerin çoğu ilave şeker, yapay tatlandırıcılar, yapay renklendiriciler ve kıvam arttırıcılar gibi gereksiz içeriklerle doludur.
4. Spor ve Enerji İçecekleri
Şirketler sporcu içeceklerini ve enerji içeceklerini enerji ve atletik performansı artırmanın yolları olarak pazarlarken, bu içecekler sporcu olmayan için gereksizdir.
Ayrıca ilave şeker, yapay renklendiriciler ve kafein gibi yüksek miktarda uyarıcı maddeler içerebilirler.
Bazı sporcular yoğun egzersizden sonra kaybettikleri besinleri sporcu içecekleriyle takviye etme ihtiyacı duysa da, orta düzeyde egzersiz yapan veya sadece normal günlük aktivitelerde bulunan çoğu insanın susuz kalmamak için sporcu içecekleri içmesine gerek yoktur.
Bu içecekler ağırlıklı olarak çocuklara ve ergenlere yönelik olarak pazarlanmaktadır ve bu da endişe vericidir çünkü araştırmacılar şekerli içeceklerin içilmesini çocuklarda ve gençlerde yüksek tansiyon, karaciğer yağlanması ve obezite gibi sağlık sorunlarıyla ilişkilendirmiştir.
5. Glutensiz Atıştırmalık Yiyecekler
Çölyak hastalığı, gluten intoleransı gibi rahatsızlıkları olan kişiler için glutenden kaçınmak gerekli iken bu grubun dışında kalan bireyler için glutensiz ürün tüketimi gereksizdir.
Bir gıda glutensiz olarak etiketlenmiş olsa bile, gluten içeren gıdalardan daha sağlıklı olması gerekmez. Bazı işlenmiş glutensiz atıştırmalık yiyecekler ve tatlılar, diğer atıştırmalıklar kadar, hatta daha fazla miktarda, obeziteye sebep olacak kalori ve ilave şeker içerir.
Ayrıca araştırmalar, glutensiz atıştırmalık gıdaların ve diğer glutensiz ürünlerin protein, lif ve belirli vitamin ve mineraller bakımından gluten içeren muadillerine göre daha düşük olma eğiliminde olduğunu göstermektedir. Ek olarak genellikle daha pahalıdırlar.
6. Kahvaltılık Gevrekler
Birçok insan kahvaltılık gevreklerin güne başlamak için akıllıca bir yol olduğunu düşünür. Ancak durum her zaman böyle değildir. Güne başlamanın en sağlıklı yolu protein, sebze, tam tahıllı karbonhidrat ve sağlıklı yağ kaynaklarını içeren yeterli ve dengeli bir öğün tüketmektir.
Birçok kahvaltılık gevrek rafine edilmiş, çok kez işlenmiş tahıllarla yapılır, protein ve lif gibi doyurucu besinlerden yoksundur ve ilave şeker oranı çok yüksek olabilir.
Çalışmalar, yüksek şekerli diyetlerin kalp hastalığı riskini ve yüksek tansiyon ve trigliserit seviyeleri de dahil olmak üzere kalp hastalığı risk faktörlerini artırdığını göstermiştir.
7. Bazı Bitkisel Yağlar
Vücudunuzun çalışması için hem omega-6 yağlarına hem de eikosapentaenoik asit (EPA) ve dokosaheksaenoik asit (DHA) gibi omega-3 yağlarına ihtiyacı vardır. Sağlıklı bir diyette omega-3’ün omega-6’ya oranı 1:2-3 olmalıyken, ne yazık ki günümüz diyetlerinde bu oran yaklaşık 1:20'dir ve vücudun omega-6 yağlarına olan ihtiyacının çok üzerindedir.
Araştırmalar, omega-6 / omega-3 oranındaki bu dengesizliğin sistemik inflamasyonla ilişkili olduğunu ve hastalık riskine katkıda bulunabileceğini göstermektedir.
Batılı diyetle beslenen çoğu insan çok fazla omega-6 bakımından zengin yağ tüketirken, yeterli miktarda omega-3 tüketmemektedir. Bu nedenle, omega-6 yağ oranı yüksek gıdaların alımını sınırlandırmak en iyisidir. Bunlar şunları içerir:
- Soya fasulyesi yağı
- Mısır yağı
- Ayçiçek yağı
- İşlenmiş ve hazır ambalajlı gıdalar
Buna karşılık omega-3 alımı arttırılmalıdır. İyi omega-3 kaynakları şunları içerir:
- Keten tohumu yağı
- Somon gibi yağlı balıklar
- Ceviz
8. Hazır Smoothie’ler
Ev yapımı smoothie'ler meyve ve sebze tüketiminizi artırmak için besleyici bir seçim ve uygun bir yol olabilir. Ancak, hazır smoothie'ler ve bazı zincir restoranlarda satılan smoothie'ler yüksek miktarda kalori ve şeker içerir.
Dışarıdayken bir smoothie satın alırsanız, sipariş vermeden önce içerik etiketini okuduğunuzdan emin olun. Birçok smoothie dükkanı donmuş yoğurt, şurup ve diğer şeker yüklü katkı maddeleri ile yapılan ürünler sunmaktadır.
9. Diyet Sodalar
Diyet soda şekersiz ve genellikle sıfır kalori içermesine rağmen, araştırmalar düzenli olarak diyet soda içenlerin içmeyenlere göre belirli sağlık sorunları geliştirme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir.
Örneğin, artan göbek yağı, kan şekeri, kan basıncı ve kan yağı seviyelerini içeren bir grup semptom olan metabolik sendrom riskinin daha yüksek olmasıyla da ilişkilidir.
Araştırmalar, diyet sodanın beynin gıdalara verdiği tepkileri değiştirerek ve kalorisi yoğun tatlılar gibi yüksek lezzetli gıdalara olan isteği artırarak bu sağlık sorunlarına katkıda bulunabileceğini düşündürmektedir.
10. Bazı Bitki Bazlı Et Ürünleri
Bitkisel temelli bir diyet uygulamak ve daha az et yemek genel sağlığınızın yanı sıra çevreye de fayda sağlayabilir. Bununla birlikte, bazı vegan ve bitki bazlı et ikame ürünleri aşırı işlenmiş içerikler, tuz, şeker ve daha fazlasıyla doludur.
Mağazadan satın alınan vegan et ürünlerine güvenmek yerine, evde kendi etinizi yapmak için işlenmemiş gıda malzemeleri kullanmayı deneyin. Örneğin, siyah fasulye, mantar, pirinç ve kaju fıstığı gibi malzemelerle bitki bazlı burgerler yapabilirsiniz.
11. Bazı Bitki Bazlı Sütler
Bitkisel sütler, zamanla birçok insanın bitki temelli beslenmeye geçmesiyle birlikte popülerlik kazanmıştır. Bitkisel sütler, özellikle süt ürünlerine karşı intoleransı olanlar için süt ürünlerine mükemmel bir alternatif olsa da, sandığınız kadar sağlıklı olmayabilirler.
Şişenin üzerinde açıkça belirtilmediği sürece, çoğu bitki sütü tatlarını iyileştirmek için ilave şeker içerir. Bu nedenle, ilave şeker alımınızı azaltmak istiyorsanız ‘’şekersiz’’ ibaresi yer alan bitkisel sütleri tercih edin.
Sonuç olarak; gıda şirketleri birçok yiyecek ve içeceği “sağlıklı” olarak pazarlasa da, bazıları besleyici seçenekler olmayabilir.
Bu gıdaların çoğu, genel sağlığınızı olumsuz etkileyebilecek ve obeziteye sebep olabilecek ilave şeker ve diğer yapay kimyasal bileşenlerle doludur. Ayrıca, “daha sağlıklı” seçenekler olarak pazarlanan birçok gıda diğer ürünlerden çok daha pahalıdır ve ekonominize katkı sağlamaz.
Bu nedenle, “sağlıklı” olarak pazarlananlar da dahil olmak üzere, gıda ürünlerinin besin değerlerini ve içeriklerini araştırmak için her zaman etiket okuyun. Çoğunlukla işlenmemiş, besin değeri yüksek gıdalara bağlı kaldığınız bir beslenme sürdürmeye çalışın.
